Kutubxonadan foydalanish
Paydalanıw qaǵıydası
I. Ulıwma qaǵıydalar
1. 1. Qaraqalpaqstan Respublikası Qaraózek rayonı Málimleme-kitapxana orayı (keyingi tekstte – Oray) demokratiyalıq adamgershilik, ulıwma insanıylıq qádiriyatlardıń ústinligi, puqaralılıq, shaxstıń erkin kámal tabıw principlerı tiykarında jumıs alıp baradı.
1. 2. Oray paydalanıwshılarǵa tiykarǵı málimleme-kitapxana xızmetlerin biypul, ayırım qosımsha málimleme -kitapxana xızmetlerin tastıyıqlanǵan “Pullıq xızmet kórsetiw preyskurantı”na tiykarlanıp ámelge asıradı.
1. 3. Kitapxana garderobında úlken kólemdegi buyımlar, órt jaǵdayına sebep bolıwshı buyımlar, qımbat bahalı buyım hám pullar waqtınshalıq saqlaw ushın da qaldırılmaydı. Kitapxana garderobda qaldırılǵan qımbat bahalı buyım hám pullar ushın juwapker esaplanbaydı.
II. Málimleme-kitapxana orayınıń tiykarǵı wazıypaları
2. 1. Tariyxıy hám mádeniy esteliklerdi qorǵaw hám olardan paydalanıw tuwrısındaǵı nızam hújjetleri, kitaplar hám basqa materiallardıń saqlanıwın támiyinlew haqqındaǵı qaǵıydalarǵa muwapıq Málimleme-kitapxana fondlarındaǵı hújjetler hám materiallardı esapqa alıw, saqlaw hám olardan paydalanıwǵa múmkinshilik jaratıw.
2. 2. Universal Málimleme-resursları, milliy hám shet el baspa audiovizual elektron baspalar fondın qáliplestiriw, saqlaw hám ashıp beriw.
2. 3. Paydalanıwshılar sorawına tiykarlanıp basqa málimleme-kitapxana mákemeleri, sonday-aq shet el kitapxanalarında bar bolǵan málimleme-kitapxana hújjetler hám basqa hújjetlerdi alıw múmkinshiligin jaratıw.
2. 4. Maǵlıwmat ónimlerin jaratıw hám olardı aymaqlardaǵı basqa málimleme-kitapxana mákemelerine paydalanıw ushın usınıs etip barıw.
III. Paydalanıwshılardıń oraydan paydalanıw huqıqı
3. 1. Oray paydalanıwshısı – málimleme-kitapxana xızmetlerinen paydalanıwshı fizikalıq hám yuridikalıq shaxs.
3. 2. MKO na aǵza bolıw ushın paydalanıwshılar shaxsın tastıyıqlaytuǵın hújjet – pasportı, er etpegen paydalanıwshılar bolsa tuwılǵanlıq haqqında guwalıq hám ata-analar yamasa qáwenderlerdiń pasportın usınıwı zárúr. Kitapxanadan paydalanıwda Oray jaylasqan aymaqta turaqlı dizimnen ótkenligi yamasa basqa aymaqta jasawı kitapxanadan paydalanıwına tosqınlıq etpeydi. MKO na aǵza bolıw Oray tárepinen tastıyıqlanǵan “Pullı xızmet kórsetiw preyskurantı”na tiykarlanıp ámelge asırıladı.
3. 3. Sırt el puqaralarına waqtınshalıq kitapxanadan paydalanıw huqıqı shaxsın tastıyıqlaytuǵın hújjet (pasport yamasa onıń ornın basa alatuǵın hújjet) tiykarında beriledi.
3. 4. Paydalanıwshılar kitapxana xızmetlerinen paydalanıwda hám kitapxanalardı tańlawda erkin tańlaw huqıqına iye esaplanadı.
3. 5. Kitapxana paydalanıwshısınıń huqıqları :
3. 5. 1. Paydalanıwshı hár qanday kitapxanadan málimleme-kitapxana fondında ámeldegi hújjetlerden biypul paydalanıw ;
3. 5. 2. Bibliografik, málimleme-kitapxana xızmetinen hám de Oray tárepinen kórsetiletuǵın xızmetlerdiń basqa túrlerinen paydalanıw ;
3. 5. 3. Paydalanıwshı málimleme-kitapxana fondın jarıtıwshı kataloglar hám basqa maǵlıwmat beriw formaları arqalı maǵlıwmat alıw ;
3. 5. 4. Paydalanıwshılar ózlerine kerekli maǵlıwmattı izlewde kitapxana qánigesinen biypul máslahátlar alıw ;
3. 5. 5. Málimleme -kitapxana fondındagı hár qanday hújjetten waqtınshalıq paydalanıw ;
3. 5. 6. Kitapxanalar aralıq abonement arqalı hújjetlerge buyırtpa beriw, paydalanıw hám de olardıń málim bóleginen belgilengen nızam sheńberinde nusqa alıw ;
3. 5. 7. Oraydıń joqarı turıwshı shólkemi tárepinen tastıyıqlanǵan pullıq xızmetler preyskurantında belgilengen xızmetlerden paydalanıw ;
3. 5. 8. Oqıw zallarında bir waqıttıń ózinde 5 danaǵa shekem kerekli ádebiyatlarǵa buyırtpa beriw (kún dawamında ádebiyat/hújjetlerden paydalanıw sanı shegaralanbaǵan );
3. 5. 9. Paydalanıwshınıń talabı hám ıqtıyarına bola kitapxana aymaǵınan málimleme-kitapxana hújjetlerin paydalanıw ushın waqtınshalıq alıp shıǵıw (ádebiyat/hujjetlerdi beriw sanı 5-10 danaǵa shekem, ádebiyat/hujjetlerdi qaytarıw múddeti alıp ketilgen sáneden baslap 10 kún);
3. 5. 10. Paydalanıwshılar tárepinen úyge berilgen ádebiyat/hujjetlerge soraw talabı kem bolǵan táǵdirde, kitapxana imaratınan sırtta paydalanıw ushın bir kúnnen kóp bolmaǵan múddetke uzaytıw ;
3. 5. 11. Paydalanıwshılarǵa oray fondındaǵı enciklopediyalar, sózlikler, kem ushraytuǵın, bir nusqadaǵı qol jazbalar hám ádebiyatlar, dáwirli baspalardı kitapxana tısqarısına alıp shıǵıw qadaǵan etiledi.
3. 5. 12. Oqıw zallarındaǵı ámeldegi kompyuter úskenelerinen paydalanıw ;
3. 5. 13. Paydalanıwshı oray iskerligin rawajlanıwına tiyisli tıyanaqlı usınıs hám pikirler beriw;
3. 5. 14. Paydalanıwshılardıń oray qánigeleri tárepinen huqıqları ayaq astı etilgen táǵdirde, huqıqtı qorǵaw mákemelerine shaqırıq etiw;
3. 6. Oraydan múmkinshiligi sheklengen paydalanıwshılardıń paydalanıw huqıqları :
3. 6. 1. Oray fondındaǵı ámeldegi barlıq tillerdegi ádebiyat/hujjetlerden paydalanıw yamasa kitapxanalaralıq abonement arqalı buyırtpa beriw;
3. 6. 2. Oray imaratına kelip paydalanıw múmkinshiligi bolmasa, jasap atırǵan aymaǵına jaqın orında jaylasqan málimleme-kitapxana orayı xızmetlerinen úyden shıqpaǵan halda paydalanıw hám de oray qánigeleri tárepinen kóshpeli kitapxana xızmeti arqalı paydalanıwshı sorawına kóre xizmet kórsetiw;
3. 6. 3. Ózbekstan Qaharmanı, I hám II dárejeli “Dańq hám ataq” ordeni iyeleri, I hám II dárejedegi mayıplar, urıs qatnasıwshıları, áskeriy háreketler áqıbetinde mayıp bolǵan shaxslarǵa gezeksiz kitapxana xızmetlerin kórsetiw;
3. 6. 4. Paydalanıwshılardıń kem ushraytuǵın, kem ushraytuǵın hám bólek mánige iye baspalardan zárúrligine qarap maqsetli jónelislerde paydalanıw (oray basshısına jazba túrde bildiriw xatı arqalı );
3. 6. 5. Oray tárepinen ótkeriletuǵın málimleme-ǵalabalıq ilajlarda qatnasıw.
ıv. Paydalanıwshılardıń minnetlemeleri
4. 1. Paydalanıwshılar bul oraydan paydalanıw qaǵıydalarına ámel qılıwı shárt.
4. 2. Paydalanıwshı dizimnen ótiw waqtında Oraydan paydalanıw qaǵıydaları menen tanısıwı zárúr.
4. 3. Paydalanıwshılardıń jeke maǵlıwmatlarında ózgerisler (jasaw jayı, familiyası ) júz bergen táǵdirde Oray qánigesine maǵlıwmat beriwi kerek.
4. 4. Oray paydalanıwshısınıń minnetlemeleri:
4. 4. 1. Oray qánigelerine salıstırǵanda kishi peyil hám dos sıpatında munásebette bolıwı kerek.
4. 4. 2. Paydalanıwshı sorawına tiykarlanıp qabıl etip alǵan ádebiyat/hújjetti názerden keshiriwi hám qandayda bir kemshilik anıqlanǵan táǵdirde oray qánigesine bul haqqında xabar beriwi kerek. Keri jaǵdayda bul ádebiyat/hujjetke jetkizilgen zıyanǵa juwapker esaplanadı.
4. 4. 3. Oray fondınan alınǵan ádebiyat/hujjet, túrli maǵlıwmat tasıwshılar arqalı paydalanıw ushın alınǵan qurılmalar, diskler hám taǵı basqalardan ıqtıyatlıq penen paydalanıwı kerek.
4. 4. 4. Paydalanıwshı oray fondınan alǵan ádebiyat/hujjetlerdi belgilengen múddetlerde qaytarıwı yamasa uzaytılıwı múmkin. Paydalanıw waqtın uzaytıw boyınsha oray qánigesin eskertiwi shárt.
4. 4. 5. Oqıw zallarınan shıǵıw waqtında paydalanıw ushın alınǵan ádebiyat/hújjetler oray qánigelerine tapsırıladı yamasa ashıq fondlardan alınǵan bolsa jayına qayta qoyıp qoyıwı múmkin.
4. 4. 6. Oqıw zallarında paydalanıw ushın alınǵan ádebiyat/hújjetlerdi alıp shıǵıw hám basqa zallarǵa ótip paydalanıwǵa jol qoyılmaydı hám de kitaptı júritiw, qandayda bir belgi/sızıq qoyıw, betlerin búklew qadaǵan etiledi.
4. 4. 7. Ashıq fondlardaǵı kitaplardıń jaylasıw rejimin buzıw, katalog hám kartoteka kartochkalarına zıyan jetkiziw hám de olardı alıp taslaw múmkin emes.
4. 4. 8. Oray aymaǵında shawqım kótermeslik, tınıshlıqtı saqlaw, tazalıq qaǵıydalarına ámel etiw talap etiledi.
4. 4. 9. Oray fondınan alınǵan hújjetler yamasa materiallardı joǵaltqan hám olar ornın toltırıp bolmaytuǵın dárejede zıyan jetkizgen puqaralar, kárxana, mákeme hám shólkemler oray direktorı tárepinen belgilengen hújjet hám materiallar yamasa olardıń nusqası menen almastırıw, almastırıw múmkin bolmaǵan jaǵdayda olar ma`nisiniń 10 ese muǵdarında qaplap beriwge májbúr. (Ózbekstan Respublikası ministrler Mákemesiniń 2002 jıl 18 yanvardaǵı “Notariuslerdiń atqarıw xatlarına tiykarlanıp qarızdı óndiriw sózsiz ámelge asırilatuǵın hújjetler dizimin tastıyıqlaw tuwrısı”ndaǵı 26-san sheshiminiń vIII-bánti: Kitapxanalardıń talapnamaları boyınsha qaytarılmaǵan kitaplar, basqa baspa dóretpeler hám kitapxanalar rezervinen alınǵan ózge materiallar ushın qarızdı óndiriw). Bul muǵdar joytılǵan yamasa jaramsız jaǵdayǵa keltirilgen hújjettiń ma`nisinen kelip shıǵıp hám ámeldegi nızamlı hújjetlerge tıykarlanıp oray qánigeleri yamasa qosılǵan qánigeler tárepinen belgilenedi.
4. 4. 10. Oray aymaǵında paydalanıwshılar jeke mobil qurılmaların dawıssız jaǵdayǵa ótkerip kiriwleri talap etiledi.
4. 4. 11. Texnika tártip qaǵıydalarına ámel qılıw shárt.
4. 4. 12. Oray aymaǵına ishimlik suwı, gazli ishimlikler menen kiriw qadaǵan etiledi. Zárúrlik payda bolǵanda, oray qorıqshıları tárepinen ishimlikti arnawlı tekseriwden ótkergennen keyin ruxsat beriledi.
4. 4. 13. Shaxsıy buyımlardı oray jumısshısınıń qadaǵalawı joq aymaǵında ashıqtan-ashıq taslap ketpew hám arnawlı buyımlar saqlaw ushın mólsherlengen orında qaldırıw zárúr.
4. 4. 14. Oray aymaǵına más jaǵdayda keliw hám oray imaratında chegiw qatań túrde qadaǵan etiledi.
V. Oqıw zallarınan paydalanıw tártibi
5. 1. Xızmet kórsetiw zallarına paydalanıwshılardıń ústki kiyim, jeke sumkalar menen kiriwi qadaǵan etiledi. Ústki kiyim hám menshiklerdi oray aymaǵında saqlaw ushın ajıratılǵan arnawlı jay (garderob) da qaldırıw talap etiledi.
5. 2. Oqıw zallarında ádebiyat/hújjetlerdiń beriliwi Orayǵa aǵza bolǵan paydalanıwshılarǵa beriledi hám kıtapqumar formulyarına ádebiyat/hújjetti qabıl etip alǵan sánesi hám jeke qolı menen belgilewler etiledi. Bir mártelik paydalanıw ushın kelgen paydalanıwshılarǵa shaxsın tastıyıqlaytuǵın hújjet arqalı ádebiyat/hújjetler beriledi.
5. 3. Oray fondındaǵı ámeldegi bolǵan kitap, jurnal, gazeta, qandayda bir hújjetten kesip alınǵan bólek hám basqa baspalı baspalar paydalanıwshılar tárepinen alıp kirilmeydi. Oray fondındaǵı ámeldegi bolmaǵan paydalanıwshılardıń jeke kitaplarına oray qánigesi tárepinen qaǵaz/blanka jabıstırılǵannan keyin kiritiliwi múmkin. Qaǵaz/blankaǵa ádebiyat/hújjetlerdi alıp kiriw sánesi jazıladı hám mór basıladı.
5. 4. Oqıw zallarınan paydalanıw qaǵıydaları buzılǵan táǵdirde, paydalanıwshılar basqarma tárepinen belgilengen múddetke Oraydan paydalanıw huqıqınan ayrılıwı múmkin.
5. 5. Paydalanıwshılar tárepinen ádebiyat/hújjetler málim múddet/waqıtqa uslap turıwı (bron) múmkin.
5. 6. Oraydıń kúnlik jumıs waqtı tamam bolıwına 30 minut qalǵanda oqıw zallarında paydalanıw ushın berilgen oray fondındaǵı ádebiyat/hújjetler qánigelerge tapsırıladı.
vI. Oray aymaǵında kompyuterden paydalanıw qaǵıydaları
6. 1. Paydalanıwshılarǵa kompyuter úskenelerinen kompyuterlesken arnawlı orınlarda paydalanıwǵa ruxsat etiledi.
6. 2. Oqıw zallarına paydalanıwshılar tárepinen jeke kompyuter qurılmaları hám naushniklerdi alıp kiriwge ruxsat etiledi.
6. 3. Paydalanıwshınıń jeke maǵlıwmat tasıw apparatı oray qánigesi tárepinen arnawlı tekseriw (virus anıqlawshı programma ) den ótkerilgennen keyin elektron maǵlıwmattan nusqa kóshiriwge ruxsat etiledi.
6. 4. Paydalanıwshı kiriwi qadaǵan etilgen maǵlıwmat dárekleri dizimi (ekstremistik, pornografik hám basq.) menen tanısqanlıǵın jeke qolı menen tastıyıqlawı shárt. Egerde bul dereklerden paydalanıwǵa urınsa, bul jaǵdayda úsh ay múddetke oray aymaǵındaǵı kompyuterden paydalanıw huqıqı sheklep qoyıladı.
6. 5. Paydalanıwshılarǵa kompyuter hám kataloglardan paydalanıw waqtında tómendegiler qadaǵan etiledi:
6. 5. 1. Kompyuter qurılmalarına qálegen programmalardı ornatıw ;
6. 5. 2. Kompyuter oyınların oynaw ;
6. 5. 3. Onlayn baylanıs chatlarınan paydalanıw ;
6. 5. 4. Kompyuterler hám basqa texnikalıq qurallardan kitapxanada xızmet
kórsetiw procesine baylanıslı bolmaǵan maqsetlerde paydalanıw ;
6. 5. 5. Kompyuterlerde buzılıw baqlanǵan táǵdirde óz basımshalıq penen ońlaw.
vII. Oraydıń huqıq hám minnetlemeleri
Oraydıń minnetlemeleri:
7. 1. Paydalanıwshılardı oraydaǵı hám onnan sırttaǵı barlıq maǵlıwmat resurslarınan paydalanıw ushın múmkinshilik jaratıw;
7. 2. Paydalanıwshılardıń mútájliklerin úyreniw hám tolıq orınlawǵa erisiw;
7. 3. Kitapxanashılıq, bibliografik, málimleme-xabar xızmetin kórsetiwdi jetilistiriw, bul maqsetlerde paydalanıwshılar menen jeke tártipte hám gruppalar boyınsha jumıs alıp barıwdıń túrli usıllarınan paydalanıw;
7. 4. Paydalanıwshılarǵa joqarı mádeniy hám tájiriybeli xızmet kórsetiwdi támiyinlew, zárúr hújjet/materiallardı izlep tabıw hám alıwda kerekli járdem kórsetiw;
7. 5. Paydalanıwshılardıń qızıǵıwshılıqları hám maǵlıwmatlarǵa bolǵan mútájliklerin úyreniw tiykarında túrli dereklerdegi maǵlıwmat resursların bergen halda siyasiy gruppalastırılǵan kitapxana – málimleme xızmeti kórsetiwdi ámelge asırıw;
7. 6. Oraydıń málimleme-kitapxana fondın katalog, kartotekalar hám de zamanagóy qıdırıw sistemaları arqalı ashıp beriw;
– Qıdırıw programmaların úzliksiz islep turıwın támiyinlew;
– Paydalanıwshılarǵa qıdırıw programmalarınan paydalanıw maydanınan kórsetpe beriw.
7. 7. Paydalanıwshı tárepinen so’ralgan ádebiyat/hújjet oraydıń málimleme-kitapxana fondında bolmasa, kitapxanalararalıq abonement arqalı sorawdı ámelge asırıw.
7. 8. Ǵalabalıq ilájlardı zaman talaplarına say túrde shólkemlestiriw hám ótkeriw.
7. 9. Oraydıń xızmet kórsetiw sapasın jaqsılaw, oray fondları hám kórsetiletuǵın xızmetlerin reklama qılıw, paydalanıwshılardıń mútájliklerin úyreniw hám olardıń tiykarǵı talaplarına muwapıq jańa xızmetler shólkemlestiriw.
Oraydıń huqıqları:
7. 10. Oraydıń huqıqları joqarı turıwshı shólkem arqalı tikkeley kelisiledi hám tastıyıqlanadı.
7. 11. Qımbat bahalı, kem ushraytuǵın hám qoljazba baspalardı kórgizbege qoyıw, paydalanıw hám nusqa kóbeytiwde sheklewler belgilew;
7. 12. Bul qaǵıydaǵa tiykarlanıp oray materiallıq baylıqları, úskene, kitaplar hám taǵı basqalarǵa paydalanıwshılar tárepinen jetkizilgen ziyanlardı qaplaw muǵdarın belgilep qoyıw ;
7. 13. Paydalanıwshılarǵa oray fondınan berilgen hújjetlerdi waqtında qaytarılıwın baqlaw ;
7. 14. Yuridikalıq hám fizikalıq shaxslar menen maqsetli shártnamalar dúziwde oray fondınan paydalanıw shártlerin belgilep alıw.